คู่มือ “โอเซจิเรียวริ” อาหารปีใหม่ในประเพณีญี่ปุ่น

newyear-oseji-ryori
Oyraa

ฉลองปีใหม่ด้วย โอเซจิเรียวริ หนึ่งในประเพณีปีใหม่ที่ลึกซึ้งและอร่อยที่สุดของญี่ปุ่น! คู่มือนี้จะแนะนำให้คุณรู้จักกับเมนูต่างๆ ในโอเซจิเรียวริ ความหมายที่แฝงอยู่ในแต่ละเมนู รวมถึงสถานที่หาซื้อ วิธีทำ และวิธีรับประทาน

โอเซจิเรียวริ คืออะไร?

jubako osechi box

โอเซจิเรียวริ เป็นเมนูญี่ปุ่นดั้งเดิมที่เสิร์ฟในช่วงวันหยุดปีใหม่ เป็นการรวมตัวกันของอาหารจานเล็กหลากหลายเมนู โดยทั่วไปจะเสิร์ฟแบบเย็น มาในกล่องไม้เคลือบเงาที่มีหลายชั้น เรียกว่า “จูบาโกะ” เมนูยั่วน้ำลายแต่ละอย่างล้วนแฝงไปด้วยความหมายที่แตกต่างกันซึ่งเปรียบเสมือนการอวยพรปีใหม่

ต้นกำเนิดของโอเซจิเรียวริ

โอเซจิเรียวริมีต้นกำเนิดเก่าแก่ ย้อนไปในยุคนารา (ค.ศ. 710 – 794) เมื่อเริ่มมีการจัดงานเลี้ยงเฉลิมฉลองการเปลี่ยนฤดูกาลที่เรียกว่า “ซาจิเอะ” กันในวังหลวง งานเลี้ยงนี้จะจัดขึ้น 5 ครั้งต่อปี (ซึ่งหนึ่งในนั้นคือวันปีใหม่) ในช่วง “โกเซคคุ” (เทศกาลทั้ง 5 ) และได้กลายเป็นงานเลี้ยงที่ใหญ่โตโอ่อ่าในช่วงยุคเฮอัน (ค.ศ. 794 – 1185)

an array of osechi dishes
PIXTA

งานเลี้ยงดังกล่าวนี้ถูกจำกัดมีไว้สำหรับชนชั้นสูงเท่านั้น จนกระทั่งในยุคเอโดะ (ค.ศ. 1603 – 1868) เทศกาลทั้ง 5 ได้ถูกกำหนดให้เป็นวันหยุดนักขัตฤกษ์ จึงทำให้ประเพณีนี้เผยแพร่ไปสู่ประชาชนในที่สุด แม้ว่าเดิมทีโอเซจิเรียวริจะไม่ได้ถูกจำกัดให้ทานในโอกาสเดียวต่อปี แต่สุดท้ายก็ได้ถูกเชื่อมโยงเข้ากับวันหยุดปีใหม่โดยเฉพาะ และได้รับการสืบทอดมาจนถึงปัจจุบัน

ทุกวันนี้ โอเซจิเรียวริเป็นสิ่งที่ทำให้ครอบครัวหยุดพักจากความวุ่นวายในชีวิตประจำวันมาพูดคุยอัปเดตชีวิต และใช้ช่วงเวลาในวันแรกของปีใหม่ร่วมกัน หากคุณใช้เวลาวันปีใหม่ในญี่ปุ่น ขอแนะนำให้สร้างความประทับใจให้กับคนญี่ปุ่นที่คุณรู้จักด้วยความรู้เกี่ยวกับโอเซจิเรียวริ แล้วฉลองปีใหม่ด้วยมื้ออาหารสไตล์ญี่ปุ่นดูสิ!

โอเซจิเรียวริ ประกอบไปด้วยอะไรบ้าง?

an osechi spread
PIXTA

แม้ว่าอาหารในของจูบาโกะของคุณจะขึ้นอยู่กับขนาดและคุณภาพ แต่โดยหลักๆ แล้วก็จะมีส่วนประกอบเป็นเมนูดังต่อไปนี้

ดาเตะมากิ

datemaki osechi
PIXTA

ดาเตะมากิ คือ ไข่ม้วนรสหวานที่ผสมกับเนื้อปลาบด หน้าตาคล้ายคัมภีร์โบราณจึงเชื่อกันว่าจะพรด้านความรู้และการศึกษามาสู่ครอบครัว

คุโรมาเมะ

kuromame osechi dish
PIXTA

คุโรมาเมะ คือ ถั่วดำรสหวานที่เชื่อว่านำความแข็งแรงสุขภาพดีมาให้ในปีที่จะมาถึง รสสัมผัสที่นุ่มลิ้นทานเพลินทำให้มันเป็นตัวเลือกที่ได้รับความนิยมเป็นอย่างมาก!

คาซูโนโกะ

osechi
PIXTA

คาซุโนโกะ คือ ริ้วไข่ปลาเฮอร์ริ่งที่นำไปหมักในดาชิ (น้ำสต๊อกญี่ปุ่น) มีรสสัมผัสกรุบกรอบ ชื่อของมันเมื่อแปลตรงตัวจะได้หมายความว่า “จำนวนลูก” จึงถูกใช้เป็นสัญลักษณ์ของครอบครัวที่ใหญ่และอุดมสมบูรณ์

คามาโบโกะ

red and white kamaboko
PIXTA

คามาโบโกะ คือ ลูกชิ้นปลารสเลิศที่รับประทานกันทั่วไปในญี่ปุ่นตลอดทั้งปี เนื่องจากมีสีแดงและขาว ซึ่งเป็นสีประจำปีใหม่สำหรับญี่ปุ่น จึงทำให้มันเป็นของที่ขาดไม่ได้สำหรับโอเซจิเรียวริ สีแดงขาวนั้นถูกใช้ประดับงานพิเศษในญี่ปุ่นมาแต่โบราณ โดยสีขาวจะเป็นตัวแทนของการเริ่มต้นใหม่ ในขณะที่สีแดงเป็นตัวแทนของความยินดี

ปกติแล้วคามาโบโกะจะหั่นเป็นแผ่นแบบง่ายๆ แต่หากเป็นเวอร์ชั่นปีใหม่แล้วก็จะนิยมหั่นให้ดูเก๋ไก๋กว่าปกติ เช่น สัตว์ใน 12 นักษัตร หรือเป็นลายถักดังที่เห็นอยู่ในรูป

ทาซุคุริ

tazukuri osechi
PIXTA

ทาซุคุริ คือ ลูกปลาแอนโชวี่ญี่ปุ่นเคลือบด้วยซอสโชยุ ชื่อของมันถ้าแปลตรงตัวจะหมายความว่า “ทำนา” เป็นผลจากการที่ในอดีตเคยถูกใช้เป็นปุ๋ย ปัจจุบันจึงกลายมาเป็นสัญลักษณ์ของความเฟื่องฟูและอุดมสมบูรณ์

แซลมอนคอมบุ

salmon kombu
PIXTA

โรลแซลมอนน่าอร่อยนี้ห่อด้วยสาหร่ายคอมบุและผูกไว้ด้วยบวบ เป็นตัวแทนของความเยาว์วัย เป็นชื่อที่เหมาะมากเพราะเป็นเมนูที่เด็กๆ หมายตาเป็นอันดับแรก!

ปลา

PIXTA

มีปลา 2 ชนิดที่นิยมใช้กันในโอเซจิเรียวริ ได้แก่ ไทและบุริ ปลาไทถูกนำมาใช้เนื่องจากพ้องเสียงกับคำว่า Medetai ที่แปลว่า “น่ายินดี” ในภาษาญี่ปุ่น นิยมนำมาตัดเป็นชิ้นหรือไม่ก็ย่างทั้งตัวไปเลย ในขณะที่บุริ ซึ่งมักจะรับประทานแบบซาชิมิ เป็นปลาประเภทชุซเซอุโอะ ซึ่งหมายความว่าจะมีชื่อเรียกที่เปลี่ยนไปตามการเจริญเติบโต คำว่า ชุซเซอุโอะ มีที่มาจาก Shusse ซึ่งแปลว่า “ประสบความสำเร็จในชีวิต” ทำให้ปลานี้เป็นอีกหนึ่งส่วนประกอบที่ขาดไม่ได้ในโอเซจิเรียวริ

โคฮาคุนามาซุ

kohaku namasu
PIXTA

โคฮาคุนามาซุ เป็นเมนูง่ายๆ ที่ทำจากแครอทและไชเท้าขาวดองหั่นฝอย นอกจากจะมีสีแดงขาว (โคฮาคุ แปลว่า แดงขาว) ที่ตรงกับสีวันปีใหม่แล้ว ผักตระกูลรากเหล่านี้ยังเป็นสัญลักษณ์ของความผูกพันระหว่างครอบครัวด้วย

ซาโตอิโมะ

satoimo-a partof an osechi set
PIXTA

ซาโตอิโมะเป็นเผือกญี่ปุ่นสายพันธุ์หนึ่ง ในกรณีของโอเซจิเรียวริจะถูกนำมาเคี่ยวในดาชิและโชยุจนเนื้อนุ่มชุ่มฉ่ำ ซาโตอิโมะเป็นตัวแทนของความอุดมสมบูรณ์เช่นเดียวกับพืชตระกูลมันและเผือกชนิดอื่นๆ เนื่องจากมีผลผลิตหลายหัวในต้นเดียว

ทาทากิโกโบ

tataki gobo
PIXTA

ทาทากิโกโบ คือ รากโกโบที่ถูกนำมาโขลก ปรุงรส และผ่านขั้นตอนต่างๆ จนมีรสชาติที่สมบูรณ์แบบ เนื่องจากมีกลิ่นดิน รสหวาน และฝังรากลึก จึงทำให้มันเป็นตัวแทนของความผูกพันและความแข็งแรงของครอบครัว

กุ้ง

osechi shrimp

กุ้งญี่ปุ่นแสนอร่อยได้รับความนิยมนำมาทำโอเซจิเรียวริเนื่องจากรูปร่างที่โค้งงอนั้นดูเหมือนหลังของผู้สูงอายุ จึงทำให้มันเป็นตัวแทนของปัญญาและอายุที่ยืนยาว

คุริคินตอน

kuri kinton

คุริคินตอน คือ ขนมเกาลัดที่รับประทานเดี่ยวๆ ก็ได้ ผสมกับมันบดรสหวานก็ดี สีทองและรูปร่างของมันมีลักษณะคล้ายกับเหรียญโคบังที่เคยใช้ในญี่ปุ่นเมื่อนานมาแล้ว จึงถูกใช้เป็นสัญลักษณ์ของโชคดีและความร่ำรวย

เรนคอน

renkon osechi

กรอบ หนึบ หวาน ขม รากบัวดองหน้าตาสวยงามนี้เต็มไปด้วยรูเล็กๆ ให้คุณดูเล่นระหว่างรับประทาน ว่ากันว่ารูเหล่านี้จะช่วยมอบพรในการคาดการณ์อนาคตและหลีกเลี่ยงภัยอันตรายที่อาจเกิดขึ้นได้

โอเซจิเรียวริยังมีอาหารอื่นๆ อีกมากมาย!

โอเซจิเรียวริสมัยใหม่ได้พัฒนาไปไกลจากต้นกำเนิดที่ต้นกำเนิดที่ดูเรียบง่ายและไม่มีอาหารแช่เย็น ในปัจจุบันได้พัฒนามาเป็นอาหารที่ดูโอ่อ่าขึ้นมาก ถึงขนาดที่ใส่จังก์ฟู้ดลงไปเลยก็มี! ไม่ใช่เรื่องแปลกหากคุณจะเห็นอาหารตะวันตกอย่างแฮมหรือมะกอกในโอเซจิเรียวริ นอกจากนี้ เกือบทุกพื้นที่ในญี่ปุ่นต่างก็มีสไตล์โอเซจิเรียวริเป็นของตัวเอง ที่เห็นได้ชัดเลย คือ คันโตและคันไซ หากเจออะไรที่ไม่คาดฝันก็อย่าตกใจ แนะนำให้ตามน้ำและอิ่มอร่อยไปกับคนอื่นๆ ได้เลย

A Japanese family enjoying an osechi set
PIXTA

อาหารปีใหม่อื่นๆ นอกเหนือจากโอเซจิเรียวริ

นอกจากโอเซจิเรียวริแล้ว ญี่ปุ่นยังมีอาหารปีใหม่ยอดนิยมอื่นๆ ที่ควรกล่าวถึงเช่นกัน

ส้มไดได

daidai orange on top of kagami mochi
PIXTA

ส้มไดไดของญี่ปุ่นที่มีรสขมและหน้าตาน่ารัก มักเห็นได้บ่อยในวันปีใหม่เนื่องจากคำว่า ไดได ยังมีอีกความหมายหนึ่ง คือ “จากรุ่นสู่รุ่น” ส่วนใหญ่นิยมนำไปวางบนคากามิโมจิ (ตามรูปด้านบน)

คากามิโมจิ

แม้จะไม่ใช่ส่วนหนึ่งของโอเซจิเรียวริ แต่คากามิโมจิก็ถือว่าเป็นสิ่งที่ขาดไม่ได้ในงานฉลองปีใหม่ที่ญี่ปุ่น หากแปลตรงตัวจะได้ความหมายว่า โมจิกระจก โดยโมจิขนาดต่างกัน 2 ก้อนจะถูกนำมาวางซ้อนกัน และประดับยอดด้วยส้มไดไดอีกที เซ็ตดังกล่าวนี้จะวางไว้บนแท่นสำหรับถวายสิ่งบูชาที่เรียกว่า ซันโปะ และนำแท่นดังกล่าวไปวางไว้ตรงศาลครอบครัวของศาสนาชินโต หรือบริเวณ โทโคโนมะ (เวิ้งสำหรับวางของในห้องแบบญี่ปุ่น) ของบ้าน เชื่อกันว่าพิธีกรรมนี้จะช่วยปกป้องบ้านจากอัคคีภัย รวมถึงเป็นสัญลักษณ์ในการเชื่อมต่อปีเก่ากับปีใหม่ด้วย

ซุปโมจิปีใหม่

new years mochi soup

ซุปโมจิปีใหม่ หรือที่รู้จักกันในชื่อ โอโซนิ มีประวัติยาวนาน เริ่มต้นที่ประมาณ ค.ศ. 1440 เดิมทีทำขึ้นโดยโมจิของวัดในคืนก่อนปีใหม่ที่เหลือมาจากของเซ่นไหว้เทพเจ้า ในเวลาต่อมา เมื่อมีการเติมผักต่างๆ ที่ดีต่อสุขภาพลงไปต้มด้วย ซุปที่อบอุ่นนี้ก็ได้กลายเป็นเมนูง่ายๆ ที่ช่วยให้พ่อครัวแม่ครัวประจำบ้านมีเวลาผ่อนคลายมากขึ้น หลายบ้านเลือกทำเมนูนี้โดยไม่ใส่สิ่งอื่นๆ เลยนอกจากโมจิ เพื่อความดั้งเดิมโดยเฉพาะ

สถานที่หาซื้อโอเซจิเรียวริ

เพื่อตอบโจทย์ครอบครัวยุคใหม่ที่มีเวลาน้อย โอเซจิเรียวริจึงสามารถสั่งล่วงหน้าได้ตามร้านสะดวกซื้อ ห้างสรรพสินค้า และร้านอาหาร และจะมีการนำมาส่งให้ถึงบ้านในวันปีใหม่ การสั่งล่วงหน้านี้สามารถทำได้ตั้งแต่เดือนกันยายนหรือตุลาคม และยิ่งสั่งไวเท่าไร ราคาก็จะยิ่งถูกลงด้วย

อีกหนึ่งตัวเลือกที่สะดวกมากและคนในปัจจุบันนิยมใช้กันก็คือการสั่งโอเซจิเรียวริทางออนไลน์ผ่านเว็บไซต์อย่าง Rakuten, Amazon, หรือ เว็บไซต์ของห้างสรรพสินค้า Takashimaya วิธีนี้มีตัวเลือกมากมายมหาศาลให้เลือกในราคาที่ต่างกันออกไป จึงการันตีได้ว่าคุณจะได้เซ็ตโอเซจิเรียวริที่เหมาะกับตัวเองอย่างแน่นอน

เซ็ตโอเซจิเรียวริทั่วไปจะมีราคาประมาณ 20,000 เยน แต่ก็มีเซ็ตราคาประหยัดประมาณ 5,000 เยนหรือต่ำกว่าด้วย ในกรณีที่คุณอยากออกไปรับประทานข้างนอก ร้านอาหารที่เสิร์ฟโอเซจิเรียวริสดใหม่ก็มีอยู่ทั่วญี่ปุ่นเช่นกัน อย่างไรก็ตาม เนื่องจากร้านเหล่านี้ได้รับความนิยมมาก จึงควรจองล่วงหน้าไว้ด้วย!

Cooking dishes for an osechi set
PIXTA

วิธีทำโอเซจิเรียวริ

โอเซจิเรียวริใช้เวลาทำนานจนน่าปวดหัว ปกติแล้วจำเป็นต้องทำล่วงหน้าเป็นวันๆ หากคุณต้องการทำเอง ก็ควรเตรียมใจไว้เลยว่าจะเจองานหนักแน่ๆ!

ถึงเราไม่ค่อยแนะนำเท่าไร แต่หากคุณต้องการทำโอเซจิเรียวริที่ตรงกับประเพณีเป๊ะๆ คุณก็จำเป็นต้องทำตามกฎต่อไปนี้! อันดับแรก คือ หากล่องจูบาโกะขนาด 3, 4 หรือ 5 ชั้น ซึ่งสามารถหาซื้อได้ถูกสุดในราคาประมาณ 1,000 เยน แต่ละชั้นของกล่องควรใส่วัตถุดิบที่ต่างกัน 3 , 6 หรือ 9 อย่าง หากคุณมีกล่อง 3 ชั้น ชั้นบนสุดควรเป็น โอสึมามิ (อาหารเรียกน้ำย่อย) เช่น คาซุโนโกะ ทาซุคุริ และคุโรมาเมะ

ชั้นกลางของกล่องควรเป็นของทอดและของดองอย่างปลา, กุ้ง, โคฮาคุนามาซุ ส่วนชั้นล่างควรเป็นของที่ผ่านการเคี่ยวมาอย่างเรนคอน และซาโตอิโมะ ในกรณีที่คุณมีกล่อง 4 หรือ 5 ชั้น ให้แยกของทอดกับของดองออกคนละชั้น และเว้นชั้นล่างสุดไว้สำหรับรับพรจากเหล่าเทพ สำหรับข้อมูลเพิ่มเติมของวิธีทำอาหารแต่ละเมนู เราขอแนะนำเว็บไซต์ Just One Cookbook ที่มีสูตรโอเซจิเรียวริทำง่ายๆ อยู่มากมาย

https://www.justonecookbook.com/osechi-ryori-japanese-new-year-food/

หากคุณต้องการตรงประเพณียิ่งขึ้นไปอีก ขอแนะนำให้ซื้อตะเกียบสำหรับงานเฉลิมฉลองที่เรียกว่า อิไวบาชิ ซึ่งจะมีความพิเศษอยู่ที่ปลายเล็กทั้ง 2 ด้าน เป็นสัญลักษณ์ของการรับประทานอาหารร่วมกับเหล่าเทพ!

new year soup and iwaibashi
PIXTA

วิธีรับประทานโอเซจิเรียวริ

หากคุณได้รับเชิญไปฉลอง โชกัตสึ (วันปีใหม่ญี่ปุ่น) ที่บ้านของคนญี่ปุ่น ก็นับว่าโชคดีมาก! ลองจำมารยาทพื้นฐานเกี่ยวกับโอเซจิเรียวริด้านล่างนี้ไปปฏิบัติดู รับรองได้ว่าเจ้าของบ้านจะต้องปลื้มใจอย่างแน่นอน!

PIXTA

1. ให้ผู้อาวุโสเลือกอาหารก่อนเสมอ

2. เริ่มรับประทานจากขอบของจูบาโกะ แล้วค่อยๆ ไล่เข้าไปข้างใน

3. อย่ารับประทานจากกล่องโดยตรง ให้คีบอาหารที่คุณต้องการมาใส่ในจานแยกเล็กๆ ที่เรียกว่า โทริซาระ ก่อน

อย่างไรก็ดี เนื่องจากครอบครัวญี่ปุ่นยุคใหม่มักไม่ค่อยเข้มงวดกับธรรมเนียมเหล่านี้สักเท่าไร จึงไม่จำเป็นต้องเกร็งอะไรมากนัก สิ่งสำคัญที่สุด คือ ควรสนุกและเพลิดเพลินไปกับอาหารที่แสนวิเศษเหล่านี้!

ฉลองวันปีใหม่ญี่ปุ่นในแบบของคุณด้วยโอเซจิเรียวริ!

ทั้งหมดนี้ก็เป็นเรื่องราวเกี่ยวกับโอเซจิเรียวริ หนึ่งในส่วนประกอบสุดคลาสสิกของการฉลองปีใหม่ญี่ปุ่น แม้ว่ารสชาติของมันอาจจะไม่ถูกปากทุกคน แต่โอเซจิเรียวริก็เป็นอาหารที่ทุกคนควรรับประทานให้ได้สักครั้งในชีวิต!

หากมีคำถาม คำแนะนำ หรือข้อเสนอแนะใดๆ เกี่ยวกับบทความของเรา สามารถติดต่อและติดตามเราผ่านทางเฟซบุ๊กได้เลย !

เนื้อหาในบทความนี้ อัพเดทล่าสุด ณ วันที่เผยแพร่

Oyraa
0 Shares: