การจ่ายภาษีเป็นหน้าที่ที่ประชาชนญี่ปุ่นทุกคนต้องปฏิบัติตาม ชาวต่างชาติที่อาศัยอยู่ในญี่ปุ่นก็ด้วยเช่นกัน เงินภาษีมีอยู่หลายประเภทและประเภทที่ชาวต่างชาติควรทำความเข้าใจไว้ ได้แก่ ภาษีเงินได้, ภาษีท้องถิ่น, ภาษีการรับมรดก, ภาษีนิติบุคคลและภาษีการค้า ในบทความนี้ เราจะพาคุณไปทำความเข้าใจอย่างละเอียดเกี่ยวกับ “ภาษีท้องถิ่น” ซึ่งเป็นเรื่องใกล้ตัวของชาวต่างชาติที่ทำงานในญี่ปุ่น
“ภาษีท้องถิ่น” ภาษีที่ชาวต่างชาติที่ทำงานในญี่ปุ่นควรรู้ไว้
○ ภาษีท้องถิ่นคืออะไร?
เงินภาษีในญี่ปุ่นมีอยู่มากมายกว่า 50 ประเภท ไม่ว่าจะเป็น “ภาษีประเทศ” ที่จ่ายให้กับประเทศ “ภาษีภูมิภาค” ที่จ่ายให้กับภูมิภาค “ภาษีทางตรง” ที่ผู้จ่ายภาษีต้องเดินเรื่องจ่ายด้วยตัวเอง หรือ “ภาษีทางอ้อม” ที่ถูกเรียกเก็บอย่างอ้อมๆ ในบรรดาภาษีเหล่านี้ “ภาษีท้องถิ่น” หรือ “จูมินเซ (住民税)” เป็นภาษีที่เรียกเก็บโดยอ้างอิงตามรายได้ ไม่ว่าจะเป็นคนสัญชาติใดก็จำเป็นจะต้องจ่ายส่วนนี้ให้กับหน่วยงานรัฐในท้องถิ่นที่อาศัยอยู่ทั้งนั้น ภาษีท้องถิ่นแบ่งออกเป็น “ภาษีจังหวัด” และ “ภาษีเมือง” ซึ่งจะถูกนำไปใช้เป็นงบประมาณในการบริหารและสวัสดิการของพื้นที่นั้นๆ นอกจากนี้ ภาษีท้องถิ่นยังมีแบบ “ภาษีท้องถิ่นนิติบุคคล” ที่เรียกเก็บจากนิติบุคคลด้วย แต่ในบทความนี้ เราจะขอพูดถึง “ภาษีท้องถิ่นส่วนบุคคล” ที่เรียกเก็บจากบุคคลเพียงแบบเดียว
〇 ใครบ้างที่จำเป็นต้องจ่ายภาษีท้องถิ่น?
แม้แต่ชาวต่างชาติ หากทำงานอยู่ในญี่ปุ่นและมีรายได้ถึงจำนวนที่กำหนดไว้ ก็จำเป็นจะต้องเสียภาษีท้องถิ่น โดยจะมีการเรียกเก็บจาก “ผู้อยู่อาศัย” ที่ใช้ชีวิตอยู่ในญี่ปุ่นมามากกว่าหนึ่งปี ณ วันที่ 1 มกราคมของปีนั้นๆ ประเภทของผู้อยู่อาศัยสามารถแบ่งออกได้เป็น “ผู้อยู่อาศัยถาวร” ซึ่งหมายถึงคนที่มีสัญชาติญี่ปุ่นและในช่วง 10 ปีที่ผ่านมาก็มีที่อยู่ในญี่ปุ่นรวมกันเกิน 5 ปี และ “ผู้อยู่อาศัยชั่วคราว” หมายถึงคนที่ไม่มีสัญชาติญี่ปุ่นและในช่วง 10 ปีที่ผ่านมาก็มีที่อยู่ในญี่ปุ่นรวมกันไม่ถึง 5 ปี
ภาษีท้องถิ่นจะถูกเรียกเก็บโดยเขตเมืองที่ผู้มีหน้าที่ต้องชำระอาศัยอยู่ ณ วันที่ 1 มกราคม เนื่องจากจำนวนที่เรียกเก็บจะถูกอ้างอิงมาจากรายได้ส่วนบุคคล ผู้ที่ไม่มีรายได้ เช่น นักเรียน, ชาวต่างชาติที่ไม่มีที่อยู่ในญี่ปุ่น หรือผู้ที่เพิ่งเดินทางมาถึงญี่ปุ่น จึงไม่ถูกเรียกเก็บภาษีในส่วนนี้
อย่างไรก็ตาม ถึงแม้ว่าคุณจะเดินทางออกจากญี่ปุ่นหลังวันที่ 2 มกราคม แต่หากคุณมีรายได้อยู่ในปีงบประมาณที่แล้ว ก็จำเป็นจะต้องจ่ายภาษีท้องถิ่นด้วยเช่นกัน
〇 จะจ่ายภาษีส่วนนี้ได้อย่างไร?
วิธีจ่ายภาษีท้องถิ่นมีอยู่ 2 วิธี ได้แก่ “เก็บพิเศษ” ที่หักจากเงินเดือนโดยตรง และ “เก็บทั่วไป” ที่แต่ละคนต้องทำเรื่องจ่ายเอง เนื่องจากบริษัทต่างๆ ในญี่ปุ่นมีหน้าที่ต้องหักเงินภาษีต่างๆ รวมถึงภาษีท้องถิ่นจากเงินเดือนของพนักงานที่มีรายได้ถึงจำนวนที่ระบุไว้ตามกฎหมาย พนักงานบริษัทหรือผู้ที่ทำงานพาร์ทไทม์จึงไม่จำเป็นต้องทำเรื่องจ่ายภาษีท้องถิ่นด้วยตัวเอง
ในส่วนของจำนวนเงิน หน่วยงานในพื้นที่จะคิดคำนวณจากรายได้ของปีก่อนหน้า แล้วแจ้งให้ทางบริษัททราบ เพื่อให้บริษัทหักเงินภาษีท้องถิ่นออกตามจำนวนที่ได้รับแจ้งมา โดยปกติจะเป็นการเฉลี่ยหักจากเงินเดือนของแต่ละคน โดยเริ่มตั้งแต่เดือนมิถุนายนของปีนั้นไปจนถึงเดือนพฤษภาคมของปีถัดไป
ในส่วนของ “การเก็บแบบทั่วไป” นั้นมีไว้สำหรับผู้ที่ประกอบธุรกิจส่วนตัว รวมถึงผู้ที่ว่างงานอยู่ในปัจจุบันแต่มีรายได้อยู่ในปีงบประมาณที่แล้ว ผู้เสียภาษีสามารถจ่ายทั้งหมดในครั้งเดียวหรือจะแบ่งจ่ายเป็น 4 ครั้งต่อปี ตามเอกสารแจ้งยอดเก็บชำระที่ส่งมาโดยหน่วยงานในพื้นที่ก็ได้ สามารถจ่ายผ่านทางธนาคาร ที่ทำการไปรษณีย์และร้านสะดวกซื้อ
คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับภาษีท้องถิ่น
มาตอบคำถามที่ลงลึกถึงรายละเอียดกันเลย
Q1. ภาษีท้องถิ่นมีระยะเวลาคำนวณเมื่อไร?
A: ตั้งแต่ 1 มกราคมถึง 31 ธันวาคม
Q2. มีวิธีคำนวณอย่างไร?
A: ภาษีท้องถิ่นเป็นผลรวมระหว่าง “ยอดแปรผันตามรายได้” กับ “ยอดเก็บเท่าเทียม” ที่คิดอ้างอิงจากรายได้ตลอด 1 ปี ตั้งแต่ 1 มกราคมถึง 31 ธันวาคมของปีที่ผ่านมา โดยจะเรียกเก็บตามที่อยู่ในวันที่ 1 มกราคมของปีปัจจุบัน
แปรผันตามรายได้ [ยอดเงินได้พึงประเมิน * (คำนวณจากรายได้ของปีงบประมาณที่ผ่านมา) × อัตราภาษี 10%]
＋
เก็บเท่าเทียม (เก็บตามจำนวนที่กำหนดไว้)
[แปรผันตามรายได้] คือ จำนวนภาษีที่ต้องรับผิดชอบตามรายได้ มีอัตราภาษีอยู่ที่ 10% (ภาษีเมือง 6% ภาษีจังหวัด 4%)
※แม้ว่าส่วนใหญ่จะอยู่ที่ 10% แต่ก็มีบางพื้นที่ที่มีอัตราภาษีพิเศษเพิ่มเติมด้วย
[เก็บเท่าเทียม] คือ จำนวนภาษีที่เก็บโดยไม่อ้างอิงตามรายได้ ส่วนใหญ่แล้วอยู่ที่ 5,000 เยน (ภาษีเมือง 3,500 เยน ภาษีจังหวัด 1,500 เยน)
※เพื่อเป็นมาตรการป้องกันภัยพิบัติของแต่ละพื้นที่ ตลอดระยะเวลา 10 ปี ตั้งแต่ปี 2014 ถึงปี 2023 จะมีการเก็บภาษีเมืองและภาษีจังหวัดเพิ่มเติมส่วนละ 500 เยน รวมเป็นยอดเสริมอีก 1,000 เยน
* วิธีคำนวณยอดเงินได้พึงประเมิน
ยอดเงินได้พึงประเมิน = รายได้ – ยอดเงินที่ถูกหักออกจากรายได้ (เช่น ค่าลดหย่อนผู้มีรายได้และค่าใช้จ่ายจำเป็น) – ค่าลดหย่อน **
** ค่าลดหย่อน คือ จำนวนเงินที่สามารถหักออกจากรายได้ ในกรณีของภาษีท้องถิ่น มีอยู่ทั้งหมด 13 ประเภทที่สามารถลดหย่อนได้ เช่น ค่าลดหย่อนพื้นฐาน, ค่าลดหย่อนเลี้ยงดู, ค่าลดหย่อนประกันสังคมและค่าลดหย่อนประกันชีวิต ผู้ที่สามารถขอลดหย่อนได้จำเป็นต้องผ่านเงื่อนไขที่กำหนดไว้ สำหรับรายละเอียดสามารถตรวจสอบได้จากเว็บไซต์ของหน่วยงานในแต่ละพื้นที่
Q3. ใครเป็นผู้คิดคำนวณ?
A: สำนักงานเทศบาลของแต่ละพื้นที่จะเป็นผู้คำนวณภาษีท้องถิ่น หลังคำนวณเสร็จแล้วทางสำนักงานจะส่งเอกสารแจ้งยอดเงินและเอกสารแจ้งเก็บชำระให้กับทางบริษัทในช่วงเดือนเมษายนถึงพฤษภาคมของทุกปี ในกรณีของผู้ที่ทำธุรกิจส่วนตัว เอกสารเหล่านี้จะถูกส่งไปที่บ้านหรือสำนักงานแทน
เนื่องจากภาษีจังหวัดและภาษีเมืองจะถูกเรียกเก็บผ่านหน่วยงานในพื้นที่ ผู้มีหน้าที่จ่ายภาษีจึงไม่จำเป็นต้องเดินทางไปจ่ายที่ที่ว่าการจังหวัดโดยตรง
Q4. รายได้ต่อปีเท่านี้ต้องเสียภาษีท้องถิ่นเท่าไร?
A: โดยประมาณแล้วจะเป็นไปตามด้านล่างนี้
* ตัวอย่างนี้เป็นของผู้ที่อาศัยอยู่ตัวคนเดียว (โสด ไม่มีญาติพี่น้องที่ต้องเลี้ยงดู) ดังนั้นจึงคิดคำนวณแค่ค่าลดหย่อนพื้นฐานเท่านั้น
| รายได้ต่อปี | ยอดภาษีรายปี | ยอดภาษีรายเดือน |
|---|---|---|
| 2,000,000 เยน | 94,000 เยน | 7,833 เยน |
| 3,000,000 เยน | 164,000 เยน | 13,666 เยน |
| 4,000,000 เยน | 238,000 เยน | 19,833 เยน |
| 5,000,000 เยน | 318,000 เยน | 26,500 เยน |
ดูจ่ายเยอะเกินไปไหม? มารู้จักการลดหย่อนและการยกเว้นภาษีกัน
ในประเทศญี่ปุ่น ตามปกติแล้วรายได้ทุกอย่าง ไม่ว่าจะเป็นรายได้จากในหรือนอกประเทศ ก็จะถูกนำมาคิดภาษีทั้งนั้น แต่ในบางกรณีรายได้จากต่างประเทศก็อาจถูกหักภาษีตามระบบภาษีของประเทศนั้นๆ ด้วย ทำให้ผู้จ่ายต้องเสียภาษี 2 ชั้นทั้งของญี่ปุ่นและต่างประเทศ เพื่อเป็นการผ่อนปรน จึงมีบางกรณีที่ชาวต่างชาติสามารถขอลดหย่อนหรือยกเว้นภาษีท้องถิ่นได้
1. การเครดิตภาษี *
เป็นระบบที่สามารถช่วยลดภาษีรายได้ของปีนั้นๆ ตามจำนวนภาษีที่จ่ายไปแล้วในต่างประเทศ ใช้ได้ในกรณีที่มีเงินเดือนหรือส่วนแบ่งรายได้ในต่างประเทศ และได้เสียภาษีรายได้หรือภาษีท้องถิ่นส่วนบุคคลให้กับประเทศดังกล่าวแล้ว หากภาษีที่ชำระในต่างประเทศมีจำนวนมากกว่าภาษีรายได้ที่ต้องเสียในญี่ปุ่น สามารถนำส่วนที่เหลือไปลดหย่อนเพิ่มเติมจากภาษีท้องถิ่นได้ ในกรณีนี้จำเป็นต้องทำเรื่องผ่านแบบแสดงภาษีรายได้
* สำหรับรายละเอียดของกรณีที่สามารถใช้บริการระบบเครดิตภาษี สามารถตรวจสอบได้จากเว็บไซต์ของกรมสรรพากรญี่ปุ่น
2. กรณีพิเศษเนื่องจากอนุสัญญาภาษีซ้อน *
เพื่อหลีกเลี่ยงการเก็บภาษีซ้ำซ้อน ญี่ปุ่นได้ลงอนุสัญญาภาษีซ้อนร่วมกับประเทศต่างๆ ทำให้มีกรณีที่ภาษีท้องถิ่นสามารถถูกยอมรับเป็นกรณีพิเศษได้ ในกรณีที่เข้าข่าย เช่น เป็นพนักงานหรือนักศึกษาฝึกงาน สามารถยื่น “เอกสารแจ้งเกี่ยวกับอนุสัญญาภาษีซ้อน” ให้กรมสรรพากรหรือสำนักงานเทศบาลในพื้นที่เพื่อขอรับสิทธิ์ในการลดหย่อนหรือยกเว้นได้ โดยคุณจำเป็นจะต้องยื่นเอกสารก่อนวันที่ 15 มีนาคมของทุกปี หากไม่มีการยื่นจะไม่ได้รับการยกเว้นภาษีท้องถิ่นในปีนั้นๆ
* สำหรับรายละเอียดเพิ่มเติม สามารถตรวจสอบได้จากเว็บไซต์ของกรมสรรพากรญี่ปุ่น
กรณีใดบ้างที่จะได้รับการยกเว้นภาษีท้องถิ่น?
รายได้โดยประมาณที่จะได้รับการยกเว้นภาษีท้องถิ่นนั้น ในกรณีของพนักงานบริษัทที่อาศัยอยู่คนเดียว จะอยู่ที่ประมาณ 1 ล้านเยนต่อปี (แตกต่างกันไปตามพื้นที่) ถึงแม้จะเป็นงานพาร์ทไทม์ หากมีรายได้ต่อปีสูงกว่า 1 ล้านเยน ก็ถือว่ามีหน้าที่ต้องจ่ายภาษีท้องถิ่น ในกรณีที่รับเงินเดือน แม้ว่าจะอยู่ในสถานะพนักงานพาร์ทไทม์ ทางบริษัทจะดำเนินเรื่องให้ทั้งหมด แต่ในกรณีที่มีรายได้ต่อปีสูงกว่า 1,030,000 เยน และไม่มีการหักภาษี ณ ที่จ่าย ก็จำเป็นต้องไปยื่นแบบแสดงภาษีรายได้ด้วยตัวเอง นอกจากนี้ ในกรณีที่ทำงานพาร์ทไทม์หลายแห่ง แม้ว่าแต่ละแห่งจะมีเงินเดือนไม่ถึง 1 ล้านเยนต่อปี แต่หากรวมทั้งหมดแล้วเป็นจำนวนเงินที่มากกว่า 1 ล้านเยนต่อปี ก็มีหน้าที่ต้องจ่ายภาษีท้องถิ่นด้วยเช่นกัน
ข้อควรระวังในการจ่ายภาษีท้องถิ่น
ในกรณีที่บุคคลที่จ่ายภาษีท้องถิ่นแบบเก็บพิเศษผ่านบริษัทได้ลาออกจากงาน คนๆ นั้นก็ยังจำเป็นจะต้องเสียภาษีท้องถิ่นในส่วนที่ค้างชำระผ่านการเก็บแบบปกติต่อ บางบริษัทอาจมีการหักภาษีท้องถิ่นส่วนที่ค้างชำระออกจากเงินเดือนหรือเงินบำเหน็จ ดังนั้น หากคุณต้องการลาออกจากงาน ก็ควรจะสอบถามเกี่ยวกับการจัดการภาษีท้องถิ่นให้ดีเสียก่อน
นอกจากนี้ ในกรณีที่คุณต้องเดินทางออกจากประเทศญี่ปุ่นและไม่สามารถชำระภาษีท้องถิ่นได้ครบก่อนการเดินทาง คุณก็จำเป็นต้องยื่นเอกสารให้กับหน่วยงานรัฐเพื่อระบุ “ตัวแทนยื่นภาษี” หรือผู้ที่อาศัยอยู่ในญี่ปุ่นที่จะทำการยื่นภาษีแทนเราก่อนออกเดินทางด้วย
หากชาวต่างชาติหละหลวมในการจ่ายภาษีท้องถิ่น อาจทำให้ถูกปฏิเสธการต่อสถานะผู้อยู่อาศัย จึงควรระวังไว้ให้ดีด้วย
ทั้งหมดนี้เป็นเรื่องราวเกี่ยวกับ “ภาษีท้องถิ่น” ซึ่งเป็นเรื่องใกล้ตัวของผู้ที่ใช้ชีวิตและทำงานอยู่ในญี่ปุ่น เราหวังเป็นอย่างยิ่งว่าบทความนี้จะทำให้คุณเข้าใจหลักการของภาษีท้องถิ่น เข้าใจถึงหน้าที่ในการจ่ายภาษี รวมถึงสามารถตรวจสอบได้ว่าตัวเราจ่ายภาษีซ้ำซ้อนไปหรือไม่
เนื้อหาในบทความนี้ อัพเดทล่าสุด ณ วันที่เผยแพร่
